خلاصه و نکات فصل چهارم زیست سال دهم

در این مقاله می‌خواهیم خلاصه فصل چهارم زیست سال دهم را بررسی کنیم. این درس، یکی از درس های مهم این سال به حساب می‌آید. شما با یادگیری این درس، به راحتی بخش مهمی از زیست سال نهم را خواهید آموخت. ست، یکی از موسسه های حال حاضر در زمینه آموزش مجازی و محتوای آموزشی است. با ما همراه باشید تا هم خلاصه فصل چهارم زیست سال دهم را مطالعه کنید و هم ست را بهتر بشناسید.

نکته مهم قبل از شروع درس

شما برای داشتن یک مطالعه صحیح و کامل، می‌توانید به مقاله مطالعه مفید مراجعه کرده و نکات لازم در مورد این موضوع را مطالعه کرده و سطح مطالعه خود را ارتقاء دهید. شما با دانستن این موضوع، می‌توانید خود را از رقبای تحصیلی خود جلوتر قرار داده و موفقیت را در دسترس تر قرار دهید.

 

 

 

فصل چهارم : گردش مواد در بدن

 

گفتار 1 : قلب

قلب تلمبه ه‏ای ماهیچه ه‏ای است که چهار حفره دارد:

1. دهلیز چپ: سیاهرگ ششی خون اکسیژن‏دار را از شش‏ها، وارد دهلیز چپ می‏کند.
2. دهلیز راست: بزرگ سیاهرگ زیرین خون فاقد اکسیژن را که از اندام‏ها جمع شده، وارد آن می‏کند.
3. بطن چپ: این قسمت از طریق سرخرگ آئورت خون اکسیژن‎دار را به تمام نقاط بدن می‏فرستد. برای ایجاد فشار لازم برای گردش خون در بدن، دیواره بطن چپ قطورتر است.
4. بطن راست: این بخش خون فاقد اکسیژن را از طریق سرخرگ ششی برای تصفیه به شش‏ها می‏فرستد.

سمت چپ قلب در گردش عمومی خون شرکت دارد و سمت راست قلب در گردش ششی خون نقش دارد. خونی که در سمت چپ قلب وجود دارد، اکسیژن بیشتری دارد و روشن است. خون تیره‏ی حاصل از گردش عمومی، از طریق بزرگ سیاهرگ‏ها وارد دهلیز راست و سپس بطن راست می‏شود.

تامین اکسیژن ومواد مغذی قلب

ماهیچه قلب با انشعابی از آئورت، به‏نام رگ‏های اکلیلی (کرونر) تغذیه می‏گردد. پس از رفع نیاز یاخته‏های قلبی، رگ‏ها باهم یکی شده و به‏صورت سیاهرگ به دهلیز راست متصل می‎شوند.

 

بسته شدن رگ‏های اکلیلی توسط لخته یا سخت شدن دیواره آنها (تصلب شرایین)، ممکن است باعث سکته یا حمله قلبی شود؛ چون دراین حالت به بخشی از ماهیچه قلب، اکسیژن نمی‏رسد و یاخته‏های آن می‏میرند.

 

دریچه ‏های قلب

وجود دریچه‏ها در هر بخشی از دستگاه گردش مواد باعث یکطرفه شدن جریان خون در آن قسمت می‎شود.

در ساختار دریچه‏ها، بافت ماهیچه‎ای به کار نرفته بلکه بافت پوششی، چین‏خورده است؛ البته وجود بافت پیوندی به استحکام آن‏ها کمک می‏کند.

ساختار خاص دریچه‏ها و تفاوت فشار در دو طرف آنها، باعث باز یا بسته شدن دریچه‏ها می‏شود.

• دریچه بین دهلیز و بطن، مانع برگشت خون از بطن به دهلیز، در هنگام انقباض بطن است.
• – دریچه دهلیزی- بطنی چپ را که از دو قطعه آویخته تشکیل شده، میترال(دولختی) گویند.
• – دریچه دهلیزی- بطنی راست، دریچه سه لختی نام دارد.
• در ابتدای سرخرگ‏ها‏ی خروجی از بطن‏ها‏، دریچه‏های سینی قرار دارند که از بازگشت خون به بطن جلوگیری می‏کنند.

 

صداهای قلب

صداهای قلب مربوط به بسته شدن دریچه‏ها‏ست و نوع صدا و نظم آنها از نظر پزشکی مهم است.

قلب درحالت طبیعی دو نوع صدا دارد:

 

صدای دوم زمانی شنیده می‏شود که خون واردشده به سرخرگ‏های آئورت و ششی، قصد برگشت به بطن‏ها را دارد و با بسته‏شدن دریچه‏های سینی، جلوی آن گرفته می‏شود.

دربرخی بیماری‏ها‏، مانند اختلال در ساختاردریچه، بزرگ شدن قلب یا نقایص مادرزادی مثل کامل نشدن دیواره میانی حفرات قلب، ممکن است صداهای غیرعادی شنیده شود.

 

ساختار بافتی قلب

1. پیراشامه (پریکارد)،کیسه‏ محافظت‏کننده‏ای است که قلب درون آن قرار گرفته ‏است. لایه خارجی این کیسه، از بافت پیوندی رشته‏ای و بافت پوششی سنگ‏فرشی ساده تشکیل شده است.
2. برون‏شامه (اپی‏کارد)، لایه داخلی کیسه محافت‏کننده قلب است که به بافت ماهیچه‏ای قلب می‏چسبد. این لایه از بافت پوششی سنگ‏فرشی تشکیل شده و توسط لایه‏ای از بافت پیوندی پشتیبانی می‏شود.

بین پیراشامه و برون‏شامه مایه آبکی به‏نام مایع آبشامه‏ای وجود دارد که ضمن محافظت از قلب به حرکت روان قلب درون حفره کمک می‏کند.

3. ماهیچه قلب (میوکارد)، ضخیم‏ترین لایه دیواره قلب است که عمدتا از یاخته‏های بافت ماهیچه‏ای قلبی تشکیل شده است. میان این یاخته‏ها، بافت پیوندی متراکمی به نام استخوانگان (اسکلت) فیبری قرار دارد که دارای رشته‏ها‏ی ضخیم کلاژن در جهت‏های مختلف است.

استخوانگان فیبری باعث استحکام دریچه‏های قلبی شده و رشته‏ها‏ی عصبی نیز در بین این یاخته‏ها‏ پخش شده‏اند.

4. درون‎شامه (آندوکارد)، لایه‏ای نازک از بافت پوششی سنگ‎فرشی ساده است که سطح داخلی حفره‏ها‏ی قلبی را می‏پوشاند و درتشکیل دریچه قلب شرکت دارد.

 

دریچه‎های قلبی از یک قسمت مرکزی از جنس بافت پیوندی رشته‏ای متراکم تشکیل شده و در دو طرف با درون‏شامه پوشیده شده‏اند. دریچه‏ها در قاعده به استخوانگان فیبری قلب، متصل شده‏اند.

 

ساختار ماهیچه قلب

ویژگی‏های یاخته ماهیچه قلبی:

• – ظاهر مخطط دارد.
• – وجود واحدهای انقباضی که به‏طور منظم در کنار هم قرار گرفته‌اند و انقباض آنها باعث انقباض ماهیچه می‎شود.
• – انقباض غیرارادی دارد.
• – عموما یک یا دو هسته دارد.
• – یاخته‏ها از طریق صفحات بینابینی (درهم رفته) با هم ارتباط دارند.

یاخته‏های ماهیچه‏ای قلب از نظر ظاهر مخطط و واحدهای انقباضی منظم، شبیه ماهیچه اسکلتی‏اند و از نظر انقباض غیرارادی و تعداد هسته، شبیه ماهیچه صاف هستند.

ارتباط یاخته‏ای در صفحات بینابینی باعث انتشار سریع پیام انقباض و استراحت بین یاخته‎های ماهیچه قلب می‎شود و قلب در حالت انقباض و استراحت مانند یک توده یاخته‏ای واحد عمل می‏کند.

 

در محل ارتباط ماهیچه دهلیزها به ماهیچه بطن‎ها، بافت پیوندی عایقی وجود دارد؛ به‏طوری‏که انتشار تحریک از دهلیزها به بطن‏ها فقط از طریق شبکه هادی قلب انجام‏می شود.

 

شبکه هادی قلب

تقریبا یک درصد از یاخته‏های ماهیچه قلبی می‏توانند در تحریک طبیعی قلب، نقش داشته باشند. این یاخته‎ها به‎صورت شبکه‎ای از رشته‎ها و گره‎ها در بین یاخته‎های ماهیچه قلبی گسترده شده‏اند و به مجموعه آنها، شبکه هادی قلب می‏گویند.

این شبکه، شرو ع‏کننده ضربان است و جریان الکتریکی را در سراسر قلب به سرعت گسترش می‎دهد.

شبکه هادی قلب شامل دو گره و دسته‏ها‏یی از تارهای تخصص یافته برای هدایت سریع جریان الکتریکی است.

 

گره اول یا گره سینوسی دهلیزی، در دیواره پشتی دهلیز راست، زیر منفذ بزرگ سیاهرگ بالایی قرار دارد. اندازه بزرگ‏تری دارد و شروع کننده تکانه قلبی است، به همین دلیل به آن پیشاهنگ یا ضربان‏ساز می‏گویند.

 

گره دوم (دهلیزی بطنی)، در دیواره پشتی دهلیز راست، بلافاصله در عقب دریچه سه‏لختی قرار دارد.

مسیرهای بین‏گرهی، ارتباط بین دو گره را برقرار می‏کنند. این مسیرها شامل دسته‏ای از تارهای ماهیچه‏ای خاص‏اند که با همدیگر ارتباط یاخته‏ای دارند و به سرعت جریان الکتریکی را از گره پیشاهنگ به گره دوم منتقل می‏کنند.

تارهای ماهیچه‏ای بین بطنی: بعد از گره دهلیزی بطنی، تارهای ماهیچه‏ای خاص در دیواره بین دو بطن، دسته قطورتری را ایجاد می‏کنند که سرعت هدایت را بسیار بالا می‏برد. این دسته تارها که تقریبا تمام قلب را احاطه می‏کنند، از دیواره بین دو بطن عبور می‏کنند و با دوشاخه شدن، به سمت پایین و تا نوک قلب ادامه پیدا می‏کنند، سپس دور تا دور بطن‏ها تا لایه عایق بین بطن‏ها و دهلیزها را احاطه، و در طی مسیر، به درون دیواره بطن‏ها گسترش پیدا می‏کنند.

فرستادن پیام از گره دهلیزی بطنی به درون بطن، با فاصله زمانی انجام می‏شود تا بطن‏ها از خون پر شوند.

انقباض بطن‏ها از قسمت پایین آنها شروع می‏شود و به سمت بالا ادامه می‏یابد، تا تخلیه خون به سرخرگ‏ها بهتر انجام شود.

 

شما خلاصه فصل چهارم درس زیست دهم را مطالعه کردید. حال بهتر است با منبع این خلاصه یعنی ست آشنا شده و خود را برای داشتن بهترین خلاصه های سال دهم آماده کنید. با ما همراه باشید.

 

ست، یار همیشگی شما

ست، یکی از موسسه های حال حاضر در زمینه تولید محتوای آموزشی برای دانش آموزان در تمامی مقاطع تحصیلی است. زمانی که شما از یک موسسه تولید محتوای آموزشی صحبت می‌کنید، باید تمام تمرکزتان بر این باشد که این منابع چقدر جامع هستند. ست با داشتن انواع نمونه سوال تخصصی، نکات و خلاصه درس، فیلم های آموزشی و…، آماده

است تا بهترین ها را برای شما ایجاد سازد.